Roland Barthes, Αποσπάσματα του ερωτικού λόγου

Εδώ, λοιπόν, μιλά ένας ερωτευμένος και λέει:

 

«Χάνομαι, υποκύπτω…»

ΧΑΝΟΜΑΙ. Πνοή αφανισμού που φτάνει στο ερωτευμένο υποκείμενο από την οδό της απελπισίας ή της πλήρωσης.

 

[…]


Ο απών

ΑΠΟΥΣΙΑ. Κάθε γλωσσικό επεισόδιο που φέρνει στο προσκήνιο την απουσία του αγαπημένου αντικειμένου – όποια κι αν είναι η αιτία και η διάρκεια αυτής της απουσίας – και τείνει να προσδώσει στην απουσία τη μορφή της εγκατάλειψης.


[…]


«Αξιολάτρευτο!»

ΑΞΙΟΛΑΤΡΕΥΤΟ. Αδυνατώντας να ονοματίσει τον ειδικό χαρακτήρα του πόθου του για το αγαπημένο πλάσμα, το ερωτευμένο υποκείμενο καταλήγει σ’ αυτή την κάπως ανόητη λέξη: αξιολάτρευτο!


[…]


Το άτρεπτο

ΚΑΤΑΦΑΣΗ. Απέναντι των πάντων και ενάντια στους πάντες και τα πάντα το υποκείμενο λέει ναι στον έρωτα ως αξία.


[…]


Της μύτης μια ακρίτσα

ΑΛΛΟΙΩΣΗ. Η παραγωγή μέσα στο ερωτικό πεδίο, για βραχύ χρονικό διάστημα, μιας αντι-εικόνας του αγαπημένου αντικειμένου. Μέσα από ασήμαντα περιστατικά ή ισχνά χαρακτηριστικά, το υποκείμενο βλέπει ξαφνικά την αγαθή Εικόνα να αλλοιώνεται και να ανατρέπεται.


[…]


Τον έρωτα αγαπώ

ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ. Πνοή γλώσσας κατά τη διάρκεια της οποίας το υποκείμενο φτάνει στο σημείο να καταργήσει το αγαπημένο αντικείμενο κάτω από το βάρος του ίδιου του έρωτα: χάρη σε μια καθαρά ερωτική διαστροφή, το υποκείμενο καταλήγει να αγαπά τον έρωτα και όχι το αντικείμενο.


[…]


Ασκητεύω

ΑΣΚΗΤΕΙΑ. Το ερωτευμένο υποκείμενο, είτε επειδή αισθάνεται ένοχο απέναντι στο αγαπημένο πλάσμα, είτε επειδή θέλει να το εντυπωσιάσει επιδεικνύοντας τη δυστυχία του, σχεδιάζει μιαν αυτοτιμωρητική, ασκητική συμπεριφορά (τρόπος ζωής, ενδυμασία και τα λοιπά).


[…]


Άτοπος

ΑΤΟΠΟΣ. Το αγαπημένο πλάσμα αναγνωρίζεται από το ερωτευμένο υποκείμενο ως «άτοπο» (χαρακτηρισμός του Σωκράτη από τους συνομιλητές του), δηλαδή μη ταξινομήσιμο, σφραγισμένο από μια αδιάκοπα απρόβλεπτη πρωτοτυπία.


[…]


Η αναμονή

ΑΝΑΜΟΝΗ. Σφοδρό κύμα άγχους που προκαλείται από την αναμονή του αγαπημένου πλάσματος, λόγω μικροκαθυστερήσεων (ραντεβού, τηλεφωνήματα, γράμματα, επιστροφές).


[…]


Τα μαύρα γυαλιά

ΚΡΥΒΩ. Σχήμα εσκεμμένης αποφάσεως: το ερωτευμένο υποκείμενο διερωτάται, όχι αν πρέπει να δηλώσει στο αγαπημένο πλάσμα ότι το αγαπά (δεν πρόκειται για σχήμα εξομολόγησης) αλλά ώς ποιο βαθμό πρέπει να του κρύψει τις «διαταραχές» (τους κλυδωνισμούς) του πάθους του: τους πόθους του, τις καταπτώσεις του, κοντολογίς, τις ακρότητές του (σε γλώσσα ρακινική: την παραφορά του).


[…]


«Tutti sistemati»

ΑΠΟΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΟΙ. Το ερωτευμένο υποκείμενο βλέπει όλους όσοι το περιβάλλουν ως «αποκατεστημένους». Όλοι του φαίνονται εφοδιασμένοι μ’ ένα μικρό πρακτικό και συναισθηματικό σύστημα συμβατικών σχέσεων, από το οποίο αισθάνεται αποκλεισμένο. Έτσι, νιώθει ένα διφορούμενο συναίσθημα, φθόνου και γελοιότητας.


[…]


Η καταστροφή

ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ. Σφοδρή κρίση, κατά τη διάρκεια της οποίας το υποκείμενο, βιώνοντας την ερωτική κατάσταση ως οριστικό αδιέξοδο, ως παγίδα από την οποία δε θα μπορέσει να βγει ποτέ, βλέπει πως είναι προορισμένο να καταστραφεί ολοκληρωτικά.


[…]


Laetitia

ΟΡΟΘΕΤΩ. Για να αμβλύνει τη δυστυχία του, το υποκείμενο εναποθέτει τις ελπίδες του σε μια μέθοδο ελέγχου που θα του επέτρεπε να οροθετεί τις απολαύσεις που του χαρίζει η ερωτική σχέση: από τη μια να διαφυλάσσει τις απολαύσεις και να επωφελείται από αυτές πλήρως· από την άλλη, να τοποθετεί σε μια παρένθεση μη-σκέψης τις εκτεταμένες ζώνες κατάθλιψης που διαχωρίζουν αυτές τις απολαύσεις: να «λησμονεί» το αγαπημένο πλάσμα έξω από τις απολαύσεις που το πλάσμα αυτό χαρίζει.


[…]


«Ο άλλος με κάνει να πονώ»

ΣΥΜΠΑΘΕΙΑ. Το υποκείμενο νιώθει ένα αίσθημα σφοδρής συμπάθειας για το αγαπημένο αντικείμενο, κάθε φορά που βλέπει, αισθάνεται ή ξέρει πως αυτό δυστυχεί ή απειλείται για τον τάδε ή δείνα λόγο, άσχετον με την ίδια την ερωτική σχέση.


[…]


Η συμπαιγνία

ΣΥΜΠΑΙΓΝΙΑ. Το υποκείμενο φαντάζεται πως μιλά μ’ έναν αντίζηλο για το αγαπημένο πλάσμα· περιέργως, η εικόνα αυτή τροφοδοτεί μέσα του ένα τερπνό αίσθημα συνενοχής.


[…]


«Όταν το δάχτυλό μου, από απροσεξία…»

ΕΠΑΦΕΣ. Το σχήμα αναφέρεται σε κάθε εσωτερικό λόγο που προκαλείται από μια φευγαλέα επαφή με το σώμα (ακριβέστερα, με το δέρμα) του πλάσματος που ποθούμε.


[…]


Το σώμα του άλλου

ΣΩΜΑ. Κάθε σκέψη, ταραχή, ενδιαφέρον που προκαλεί το αγαπημένο σώμα στο ερωτευμένο υποκείμενο.


[…]


Η αφιέρωση

ΑΦΙΕΡΩΣΗ. Γλωσσικό επεισόδιο που συνοδεύει κάθε ερωτικό δώρο, πραγματικό ή σχεδιαζόμενο, και γενικότερα κάθε χειρονομία, έμπρακτη ή εσωτερική, με την οποία το υποκείμενο αφιερώνει κάτι στο αγαπημένο πλάσμα.


[…]


Domnei

ΕΞΑΡΤΗΣΗ. Σχήμα στο οποίο η κοινή γνώμη βλέπει την υπαρκτική συνθήκη του ερωτευμένου υποκειμένου, που το αντιλαμβάνεται ως υπόδουλο στο αγαπημένο αντικείμενο.


[…]


Το πλοίο-φάντασμα

ΠΕΡΙΠΛΑΝΗΣΗ. Κάθε έρωτας βιώνεται ως μοναδικός και το υποκείμενο αποκρούει την ιδέα να τον επαναλάβει αλλού, αργότερα. Μολοντούτο, μερικές φορές το υποκείμενο συλλαμβάνει μέσα του ένα είδος διάχυσης του ερωτικού πόθου. Καταλαβαίνει, τότε, πως είναι προορισμένο να πλανιέται από έρωτα σε έρωτα, ώσπου να πεθάνει.


[…]


Fading

FADING. Επώδυνη δοκιμασία κατά τη διάρκεια της οποίας το αγαπημένο πλάσμα μοιάζει να αποσύρεται από οποιαδήποτε επαφή, χωρίς ωστόσο η αινιγματική αυτή αδιαφορία του να στρέφεται εναντίον του ερωτευμένου υποκειμένου ή να εκδηλώνεται προς όφελος οποιουδήποτε άλλου (κόσμος ή αντίζηλος).


[…]


Λάθη

ΛΑΘΗ. Με αφορμή το τάδε ή δείνα μικροπεριστατικό της καθημερινής ζωής, το υποκείμενο νομίζει πως έχει παραμελήσει το αγαπημένο πλάσμα και νιώθει γι’αυτό ένα αίσθημα ενοχής.


[…]


«Μέρες ξεχωριστές»

ΓΙΟΡΤΗ. Το ερωτευμένο υποκείμενο ζει κάθε συνάντηση με το αγαπημένο πλάσμα σαν μια γιορτή.


[…]


Ο Πληροφοριοδότης

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΟΔΟΤΗΣ. Φιλικό πρόσωπο, που ο ρόλος του, ωστόσο, φαίνεται πως είναι να πληγώνει το ερωτευμένο υποκείμενο παρέχοντάς του, σαν να μη συμβαίνει τίποτε, ανώδυνες πληροφορίες σχετικά με το αγαπημένο πλάσμα – πληροφορίες που έχουν ως αποτέλεσμα να αλλοιώνεται η εικόνα που κουβαλά το υποκείμενο για το πλάσμα αυτό.


[…]


Η λογόρροια

ΛΟΓΟΡΡΟΙΑ. Η λέξη, δάνεια από τον Ιγνάτιο Λογιόλα, ορίζει τη ροή λόγων με τους οποίους το υποκείμενο επιχειρηματολογεί ακούραστα μέσα στο μυαλό του σχετικά με τα επακόλουθα μιας πληγής ή τις συνέπειες μιας συμπεριφοράς: εμφαντική μορφή του ερωτικού «λέγειν».


[…]


«Είμαι απαίσιος»

ΤΕΡΑΣ. Το υποκείμενο αναλογίζεται ξαφνικά ότι περισφίγγει το αγαπημένο αντικείμενο μέσα σ’ ένα δίκτυο τυραννιών: από αξιολύπητο, νιώθει ότι μεταβάλλεται σε τέρας.


[…]


Δίχως απόκριση

ΒΟΥΒΑΜΑΡΑ. Το ερωτευμένο υποκείμενο νιώθει άγχος γιατί το αγαπημένο αντικείμενο απαντά ελάχιστα ή δεν απαντά καθόλου στα φθέγματα (λόγους ή γράμματα) που του απευθύνει.


[…]


Το κουτσομπολιό

ΚΟΥΤΣΟΜΠΟΛΙΟ. Το ερωτευμένο υποκείμενο πληγώνεται όταν διαπιστώνει ότι το αγαπημένο πλάσμα γίνεται αντικείμενο «κουτσομπολιού», και ακούει να μιλούν γι’ αυτό με τρόπο κοινό.


[…]


Γιατί;

ΓΙΑΤΙ. Τη στιγμή που αναρωτιέται μανιωδώς γιατί δεν το αγαπούν, το ερωτευμένο υποκείμενο κατέχεται από την πεποίθηση ότι το αγαπημένο αντικείμενο το αγαπά, αλλά δεν του το λέει.


[…]


Εωθινό

ΞΥΠΝΗΜΑ. Διάφοροι τρόποι με τους οποίους το ερωτευμένο υποκείμενο ανακαλύπτει, όταν ξυπνά, πως κατέχεται πάντα από την έγνοια του πάθους του.


[…]


Αλήθεια

ΑΛΗΘΕΙΑ. Κάθε γλωσσικό επεισόδιο που συνδέεται με την «αίσθηση αλήθειας» που νιώθει το ερωτευμένο υποκείμενο όταν σκέφτεται τον έρωτά του, είτε στην περίπτωση που πιστεύει ότι είναι το μόνο που βλέπει το αγαπημένο αντικείμενο «μέσα στην αλήθεια του», είτε στην περίπτωση που ορίζει τον ειδοποιό χαρακτήρα της δικής του αξίωσης σαν μια αλήθεια ως προς την οποία δεν μπορεί να υποχωρήσει.


[…]

Μετάφραση από τα Γαλλικά: Βασίλης Παπαβασιλείου





Τα παραπάνω αποσπάσματα είναι από το βιβλίο του Ρολάν Μπαρτ (1915 -1980) Αποσπάσματα του ερωτικού λόγου που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος - Ράππα. Η αντιγραφή των αποσπασμάτων έγινε από την έκδοση του 1983. Διαβάστε στη βιβλιοnet ένα σύντομο βιογραφικό σημείωμα για τον Ρολάν Μπαρτ και δείτε ποια άλλα βιβλία του κυκλοφορούν στα Ελληνικά.

LinkWithin

Related Posts with Thumbnails